Mal veya hizmetlerin, alıcıların doğrudan tüketimi için bir mağaza, büfe, çarşı, süpermarket vb. yerler aracılığıyla, son kullanıcıya ulaştırılması faaliyetleri perakendeciliği oluşturuyor. Esnaflık temelinde geleneksel perakendenin temsilcisi bakkallardan, dükkanlardan, marketlerden,  cadde ve sokak mağazalarından başlayarak, süpermarket, hiper-grosmarketlerin ve AVM’lerin temsil ettiği modern organize perakendeye doğru geliyorsunuz. Bu yolculukta tüketim kalıplarının değiştiğini, hizmet ve ürün sunumunda ise önemli niceliksel ve niteliksel dönüşümün olduğunu görmekteyiz.

Öte yandan biçimsel olarak değişmeyen ancak  hukuki boyutlarıyla öne çıkan bir mülkiyet yapısı söz konusudur. Bir kişinin, bir sermaye grubunun, bir yatırımcının, yerli/yabancı ortaklığın, Yurt Dışı Fonların GYO aracılığıyla veya Kamunun Belediyeler eliyle   egemen olduğu mülkiyet bileşimleri dikkat çekiyor. Bütün bunların izdüşümü olarak da sektörün tüm kanallarında benzer şekilde ve doğrudan emir-komuta ilişkileri içeren yönetim yapısı ortaya çıkmaktadır. Nereden bakarsanız bakın işin başında Yönetim Kuruluna bağlı bir üst yönetici vardır. Bu kişi yatırımcının kendi atadığı veya kurulan Danışmanlık ilişkisi sonrası görevlendirilerek o kanaldaki organizasyonun Genel Müdürü sıfatıyla kendisine bağlı çeşitli alt yöneticilerden oluşan bir hiyerarşi içinde yer almaktadır.

Organize perakende sektörünün yükselen yıldızı olan AVM kanalını diğerlerinden ayıran belirgin bir karakteristiği var. AVM’lerde merkez yönetiminin emir-komuta ilişkisine dayalı hiyerarşisinin dışında kendi hiyerarşileri ve yönetim anlayışlarıyla sistem içinde kiracı olarak yer alarak ürün ve hizmet sunumunu gerçekleştiren mağazalar vardır. Bazılarının acentelik, bayilik, distribütörlük veya franchising yöntemleriyle mülk sahibinin kontrolünde olması bu durumu değiştirmemektedir.

Sektörün AVM dışındaki tüm kanallarında ürün ve hizmetler  üst yönetimin “kesin” kontrolüne dayalı bir yönetim düzeniyle sunulmaktadır. Oysa AVM’lerde  Üst Yönetim yalnızca Genel Müdür ve yardımcılarıyla  birlikte Kiracı İlişkileri, Danışma, İdari İşler (Güvenlik, Temizlik, Teknik), Pazarlama bölümlerinde çalışanlarla birbirine bağlı emir-komuta zinciriyle görev, yetki ve sorumlulukları paylaşmıştır. Merkez yönetimin kendi bölümleri arasında, güvenlik ve temizlik şirketleriyle ve bunların kiracılarla, mağaza çalışanlarıyla ve ziyaretçilerle kurduğu ilişkilerin hukuki sınırlarının ayrıca çizilmesi buna örnektir. Kaldı ki çoğunlukla temizlik ve güvenlik hizmetlerinin başka şirketlerden hizmet satın alma yoluyla gerçekleştiği ve onlarında Merkez Yönetimin otoritesine bağlı olduğu da unutulmamalıdır. Mağazalar bu hiyerarşik zincirin resmi olarak dışında, hukuki ve fiili boyutlarıyla  içindedir. AVM’nin en üst karar vericileri mağaza karmasını ürün ve hizmetlerin genel dağılımı ve yerleşimini önceden belirleyerek yerel, ulusal  veya uluslararası markaları davet edebilmektedirler. Markalar da AVM’yi çeşitli boyutlarıyla inceleyerek bu davete olumlu veya olumsuz cevaplar vermektedir.  Bu karmayı oluşturan tüm unsurların merkez çatısı altında ortak sorumlulukları dışında kalan alanlarda, emir-komuta ilişkisi içinde olunmayan, kiralayan-kiracı ilişkisi içinde kendi işletmecilik kültürleriyle göreceli bağımsızlıkları söz konusudur.

İşte bu nedenlerledir ki çok kültürlü yapının içinde oldukça fazla değişkene bağlı bir ilişki haritası ortaya çıkmaktadır. Konu farklı hiyerarşilerin sinerjik yönetimi olarak ele alındığında aynı çatı altında uzlaşmaya (kazan-kazan) dayalı ortak bir kültür oluşturmanın gereği ve buna öncülük edecek bir üst yönetime ihtiyaç duyulduğu açıktır.

Yorumlarınız için info@3sdanismanlik.com adresimize e-posta yollayabilirsiniz.